Kto może złożyć wniosek o pozbawienie władzy rodzicielskiej?
Na wstępie należy wskazać, iż władza rodzicielska przysługuje co do zasady obojgu rodzicom od chwili urodzenia dziecka. Zgodnie z dyspozycją przepisów kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, rodzice wychowują dziecko pozostające pod ich władzą rodzicielską i kierują nim, ponadto pozostają zobowiązani troszczyć się o fizyczny i duchowy rozwój dziecka i przygotować je należycie do pracy dla dobra społeczeństwa odpowiednio do jego uzdolnień.
Pozbawienie władzy rodzicielskiej nad dzieckiem może zaś nastąpić na podstawie orzeczenia wydanego przez sąd opiekuńczy w wyniku postępowania wszczętego z urzędu (np. na skutek zawiadomienia powiatowego centrum pomocy rodzinie, placówki oświatowej do której uczęszcza dziecko, policji, placówki medycznej, która udzielała pomocy medycznej małoletniemu) albo z wniosku jednego z rodziców.
Jakie są przesłanki pozbawienia władzy rodzicielskiej?
W myśl art. 111 §1 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego „Jeżeli władza rodzicielska nie może być wykonywana z powodu trwałej przeszkody albo jeżeli rodzice nadużywają władzy rodzicielskiej lub w sposób rażący zaniedbują swe obowiązki względem dziecka, sąd opiekuńczy pozbawi rodziców władzy rodzicielskiej. Pozbawienie władzy rodzicielskiej może być orzeczone także w stosunku do jednego z rodziców”.
Przez trwałą przeszkodę, uniemożliwiającą wykonywanie władzy rodzicielskiej, należy rozumieć taki układ stosunków, który wyłącza sprawowanie przez rodziców władzy rodzicielskiej na stałe w tym sensie, że albo według rozsądnego przewidywania nie można ustalić czasu trwania tego układu albo – co najmniej – że układ ten będzie istniał przez czas długi (m.in. Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 02 czerwca 2000 r., sygnatura akt II CKN 960/00). Do konkretnych podstaw pozbawienia rodziców władzy rodzicielskiej z powodu jej nadużywania lub zaniedbań można wymienić:
Przesłanki do złożenia wniosku o pozbawienie władzy rodzicielskiej:
- odbywanie wieloletniej kary pozbawienia wolności;
- uprawianie przestępczego procederu;
- zerwanie więzi i nieutrzymywanie przez dłuższy czas kontaktu z małoletnim dzieckiem;
- całkowity brak zainteresowania małoletnim dzieckiem;
- stosowanie wobec małoletniego dziecka przemocy psychicznej i fizycznej;
- uzależnienie od środków odurzających lub alkoholu;
- rozwiązły tryb życia;
- choroba, długotrwałe leczenie uniemożliwiające sprawowanie opieki nad małoletnim dzieckiem;
- uchylanie się od świadczeń alimentacyjnych względem małoletniego dziecka.
Trwała przeszkoda w sprawowaniu władzy rodzicielskiej wiąże się też z niemożnością rozstrzygania wspólnie przez rodziców o istotnych sprawach życia dziecka. Przedstawiony powyżej katalog jest oczywiście otwarty a w każdym przypadku sąd indywidualnie ocenia czy interes dziecka przemawia za pozbawieniem władzy rodzicielskiej rodzica, gdyż jest to niewątpliwie najpoważniejsza ingerencja sądu w wykonywanie władzy rodzicielskiej. Brak odpowiedzialności za wychowanie dziecka i brak świadomości, iż zachowanie rodzica jest zagrożeniem dla życia i zdrowia dziecka będzie podstawą do pozbawienia władzy rodzicielskiej tego rodzica.
Wniosek o pozbawienie władzy rodzicielskiej
Rodzic, który sprawuje opiekę nad dzieckiem w przypadku zaistnienia przesłanek wyżej opisanych może złożyć do sądu opiekuńczego wniosek o pozbawienie władzy rodzicielskiej. We wniosku wskazujemy dane rodzica, którego sąd ma pozbawić władzy rodzicielskiej oraz dane dziecka.
Dokumentem jaki załączamy do wniosku o pozbawienie władzy rodzicielskiej jest odpis zupełny albo skrócony akt urodzenia dziecka. Jeżeli pomiędzy rodzicami toczyła się sprawa o rozwód lub postępowanie w przedmiocie zasądzenia alimentów, ustalenia miejsca pobytu dziecka, władzy rodzicielskiej, kontaktów, opieki naprzemiennej – do wniosku należy przedłożyć odpisy wydanych przez sąd orzeczeń (wyrok, postanowienie) lub załączyć odpis ugody zawartej przed mediatorem lub sądem jeżeli strony taką ugodę podpisywały.
Zobacz jak uzyskać alimenty na małoletnie dziecko:
Wniosek o udzielenie zabezpieczenia
Osoba, która składa wniosek o pozbawienie władzy rodzicielskiej może jednocześnie w tym samym piśmie wnosić o udzielenie jej zabezpieczenia poprzez zawieszenie władzy rodzicielskiej rodzicowi na czas trwania postępowania.
Sąd rozpoznaje wniosek o udzielenie zabezpieczenia w pierwszej kolejności. Zawieszenie władzy rodzicielskiej udzielone w formie zabezpieczenia skutkuje ustaniem pieczy rodzica, oznacza to że nie będzie mógł on podejmować decyzji dotyczących życia dziecka w okresie trwania postępowania o pozbawienie go władzy rodzicielskiej, pomimo tego że jego prawa nadal istnieją.
Jaka jest opłata za złożenie wniosku o zabezpieczenie?
Zgłoszenie żądania udzielenia zabezpieczenia we wniosku o pozbawienie władzy rodzicielskiej nie wymaga uiszczenia dodatkowej opłaty. Złożenie wniosku o zabezpieczenie na dalszym etapie postępowania zobowiązuje wnioskodawcę do uregulowania wpisu sądowego w wysokości 100 złotych.
Wniosek o udzielenie zabezpieczenia poprzez zawieszenie władzy rodzicielskiej na czas trwania postępowania wymaga uzasadnienia i przedstawienia argumentów, które przekonają sąd opiekuńczy, że zachodzą przesłanki do niezwłocznego wyłączenia praw rodzicielskich.
Wniosek o pozbawienie władzy rodzicielskiej – dowody
We wniosku o pozbawienie władzy rodzicielskiej możemy wnosić o przeprowadzenie przez sąd dowodu z:
- opinii zespołu specjalistów sądowych psychologów i psychiatrów (opinia OZSS);
- wywiadu środowiskowego kuratora;
- zeznań świadków;
- dokumentów;
- nagrań na płycie (np. rozmowy lub zachowania rodzica, którego wniosek dotyczy;
- zdjęć.
W ilu egzemplarzach składamy wniosek o pozbawienie władzy rodzicielskiej?
Wniosek o pozbawienie władzy rodzicielskiej składamy do sądu w dwóch egzemplarzach wraz z odpisem załączników dla strony przeciwnej. Rodzic, którego pozbawiamy władzy rodzicielskiej jest uczestnikiem tego postępowania i przysługuje mu prawo do złożenia odpowiedzi na wniosek o pozbawienie władzy rodzicielskiej i przedstawienia własnego stanowiska w sprawie.
Jaka jest właściwość sądu do złożenia wniosku o pozbawienie władzy rodzicielskiej?
Właściwym sądem do złożenia wniosku o pozbawienie władzy rodzicielskiej jest sąd opiekuńczy miejsca zamieszkania osoby, której postępowanie ma dotyczyć, a w braku miejsca zamieszkania miejsce jej pobytu (art. 569 §1 kodeksu postępowania cywilnego).
Powyższe stwierdzenie oznacza, że wniosek o pozbawienie władzy rodzicielskiej należy złożyć do sądu rejonowego wydziału rodzinnego w okręgu którego jest miejsce zamieszkania lub pobytu małoletniego dziecka.
Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Sprawiedliwości z dnia 27 lipca 2021 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie ustalenia siedzib i obszarów właściwości sądów apelacyjnych, sądów okręgowych i sądów rejonowych oraz zakresu rozpoznawanych przez nie spraw od dnia 01 stycznia 2022 r. w przypadku zamieszkania lub pobytu dziecka w Koszalinie oraz na obszarze gmin: Będzino, Biesiekierz, Bobolice, Manowo, Mielno, Polanów, Sianów i Świeszyno właściwym do orzekania będzie Sąd Rejonowy w Koszalinie III Wydział Rodzinny i Nieletnich.
Sąd Rejonowy w Koszalinie
ul. Władysława Andersa 34, 75-626 Koszalin
telefon: (94) 34 28 628 lub (94) 31 70 221 – III Wydział Rodzinny i Nieletnich
strona www: https://koszalin.sr.gov.pl/wydzialy,m,mg,2,19
Dla miast Darłowo i Sławno oraz gmin: Darłowo, Malechowo, Postomino i Sławno – Sąd Rejonowy w Sławnie III Wydział Rodzinny i Nieletnich.
Sąd Rejonowy w Sławnie
ul. I-go Pułku Ułanów 20, 76-100 Sławno
telefon: (59) 8100622 – III Wydział Rodzinny
strona www: https://slawno.sr.gov.pl/
Dla miasta Szczecinek oraz gmin: Barwice, Biały Bór, Borne Sulinowo, Grzmiąca i Szczecinek Sąd Rejonowy w Szczecinku III Wydział Rodzinny i Nieletnich.
Sąd Rejonowy w Szczecinku
ul. Bohaterów Warszawy 42, 78-400 Szczecinek
telefon: (94) 37 30 800 lub (94) 37 30 825 – III Wydział Rodzinny i Nieletnich
strona www: https://szczecinek.sr.gov.pl/iii-wydzial-rodzinny-i-nieletnich,m,mg,223,229
Jaka jest opłata od wniosku o pozbawienia władzy rodzicielskiej?
Wniosek o pozbawienia władzy rodzicielskiej zgodnie z przepisem art. 23 pkt 1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych podlega stałej opłacie w kwocie 100 złotych. Opłatę od wniosku możemy uiścić przelewem na rachunek bankowy sądu (konto dla dochodów i opłat) lub poprzez naklejenie na wniosek znaków opłaty sądowej zakupionych uprzednio w kasie sądu.
Jakie są skutki pozbawienia władzy rodzicielskiej?
Rodzic, który został pozbawiony władzy rodzicielskiej traci możliwość decydowania o życiu dziecka w sprawach dotyczących jego edukacji, leczenia, wychowania, podróży, zarządzania jego majątkiem. Rodzic pozbawiony władzy rodzicielskiej nie może również reprezentować dziecka. Rodzic ten zachowuje jednak uprawnienie do kontaktów z dzieckiem oraz ciąży na nim obowiązek do łożenia alimentów.
Jak przywrócić władzę rodzicielską?
Zgodnie z przepisem art. 111 §2 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego: „W razie ustania przyczyny, która była podstawą pozbawienia władzy rodzicielskiej, sąd opiekuńczy może władzę rodzicielską przywrócić.”
Rodzic, który został pozbawiony władzy rodzicielskiej może złożyć wniosek o przywrócenie władzy rodzicielskiej w każdym czasie, jeżeli w jego ocenie odpadła podstawa pozbawienia władzy rodzicielskiej na której sąd oparł swoje pierwotne orzeczenie.
Rozpoznanie wniosku o przywrócenie władzy rodzicielskiej przez sąd
Sąd po rozpoznaniu wniosku może przywrócić władzę rodzicielską w całości, w ograniczonym jej zakresie lub oddalić wniosek, jeżeli uzna, że nie zaszły zmiany w życiu rodzica, które uzasadniałaby przywrócenie władzy rodzicielskiej. Tematykę przywrócenia władzy rodzicielskiej poruszę w osobnym wpisie.
Wniosek o pozbawienie władzy rodzicielskiej – podsumowanie
Mam nadzieję, że wpis ten będzie pomocny dla tych, którzy zdecydowali się przygotować wniosek o pozbawienie władzy rodzicielskiej samodzielnie. Zapraszam na konsultację osoby, które poszukują pomocy Radcy Prawnego w sprawach rodzinnych.
Omówienie treści wniosku o pozbawienie władzy rodzicielskiej z profesjonalnym pełnomocnikiem lub powierzenie Kancelarii jego sporządzenia pozwoli na uniknięcie braków formalnych pisma i prawidłowe przygotowanie do postępowania sądowego.
