Kontakty z małoletnim dzieckiem

Sposób kontaktu z małoletnim dzieckiem jest jednym z najczęstszych powodów konfliktu małżonków lub partnerów, którzy podjęli decyzję o rozstaniu. Po dokonaniu ustalenia miejsca pobytu dziecka pozostaje rozstrzygnięcie w zakresie kontaktów dziecka z rodzicem, który na co dzień nie sprawuje nad małoletnim opieki. Nie zawsze rodzice dziecka są zgodni, co do sposobu kontaktów, ich przebiegu, okresu trwania a nawet miejsca spotkań. Problem ten dotyka w szczególności ojców, którzy pragnąc spędzić z dzieckiem wspólne wakacje, ferie zimowe lub święta, wobec braku porozumienia z matką dziecka są zmuszeni wnosić o ustalenie sposobu wykonywania kontaktów przez sąd rodzinny.

Sposób ustalenia kontaktów z małoletnim dzieckiem

Sposób ustalenia kontaktów z małoletnim dzieckiem może zostać ustalony w wyroku rozwodowym lub na wniosek rodzica skierowany do sądu opiekuńczego. Należy wskazać, iż taki wniosek może być składany wielokrotnie i obejmować żądanie zmiany sposobu już ustalonych kontaktów. Powyższe uregulowanie jest uzasadnione zwiększonymi potrzebami dziecka związanymi z jego wiekiem i rozwojem. Organizacja zajęć i przebywanie z kilkuletnim dzieckiem różni się znacząco od spędzania czasu z kilkunastolatkiem, którego wiek i rozwój pozwala na wakacyjny wyjazd wiążący się z dłuższym okresem rozłąki z drugim z rodziców.

Wskażę poniżej podstawy złożenia wniosku o ustalenie sposobu kontaktów z małoletnim dzieckiem oraz wymogi formalne takiego pisma.

Podstawa prawna

Podstawą ustalenia kontaktów z dzieckiem jest przepis art. 113 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, zgodnie z którym: „Niezależnie od władzy rodzicielskiej rodzice oraz ich dziecko mają prawo i obowiązek utrzymywania ze sobą kontaktów”. Kontakty z dzieckiem obejmują w szczególności:

Przebywanie z dzieckiem (odwiedziny, spotkania, zabieranie dziecka poza miejsce jego stałego pobytu) i bezpośrednie porozumiewanie się
Utrzymywanie korespondencji
Korzystanie z innych środków porozumiewania się na odległość, w tym ze środków komunikacji elektronicznej

Zgodnie z art. 113¹ §1 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, jeżeli dziecko stale przebywa u jednego z rodziców, sposób utrzymywania kontaktów z dzieckiem przez drugiego z nich rodzice określają wspólnie, kierując się dobrem dziecka i biorąc pod uwagę jego rozsądne życzenia. W braku porozumienia rodziców w zakresie kontaktów rozstrzyga sąd opiekuńczy.

Wniosek o ustalenie sposobu kontaktów z dzieckiem można również złożyć w przypadku pobytu małoletniego w rodzinie zastępczej lub gdy pieczę nad nim sprawuje wyznaczony przez sąd opiekun.

Kto może złożyć wniosek

Wniosek o kontakty z dzieckiem może złożyć:

rodzic
rodzeństwo
dziadkowie
powinowaci w linii prostej;
inne osoby, jeżeli sprawowały przez dłuższy czas pieczę nad dzieckiem (dotyczy to również osób niespokrewnionych z dzieckiem)

Właściwy sąd

Właściwym sądem do złożenia wniosku o ustalenie kontaktów z dzieckiem jest sąd opiekuńczy miejsca zamieszkania osoby, której postępowanie ma dotyczyć, a w braku miejsca zamieszkania miejsce jej pobytu (art. 569 §1 kodeksu postępowania cywilnego).

Wniosek należy zatem złożyć do sądu rejonowego wydziału rodzinnego w okręgu którego ma miejsce zamieszkania lub pobytu małoletnie dziecko, którego wniosek dotyczy.

W przypadku zamieszkania lub pobytu dziecka w na terenie miasta Koszalin, Darłowo oraz dla gminy Będzino, Biesiekierz, Darłowo, Malechowo, Manowo, Mielno, Polanów, Sianów, Świeszyno właściwym sądem jest Sąd Rejonowy w Koszalinie III Wydział Rodzinny i Nieletnich.

Uwaga! W przypadku gdy dziecko nie ma ustalonego miejsca zamieszkania lub pobytu, właściwym sądem do rozstrzygania w sprawie kontaktów jest sąd rejonowy dla miasta stołecznego Warszawy.

Opłata od wniosku

Wniosek o ustalenie kontaktu z dzieckiem zgodnie z przepisem art. 23 pkt 1) ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych podlega stałej opłacie w kwocie 100 złotych (Jest to nowa wysokość opłaty obowiązująca od 21.08.2019 roku).

Opłatę od wniosku możemy uiścić przelewem na rachunek bankowy sądu lub poprzez naklejenie na wniosek znaków opłaty sądowej zakupionych uprzednio w kasie sądu.

Oznaczenie stron

Wnioskodawca jest zobowiązany wskazać we wniosku swoje imię, nazwisko, adres zamieszkania (pod którym będzie odbierał korespondencję sądową), numer PESEL. Jest również wymagane wskazanie imienia i nazwiska dziecka, jego adresu zamieszkania/pobytu oraz danych osobowych rodzica lub opiekuna, który sprawuje stałą pieczę nad dzieckiem, gdyż zyskuje on status Uczestnika postępowania.

Podam przykład oznaczenia stron:

Wnioskodawca:   Tomasz Nowakowski

zam. Różana 223/15, 75-950 Koszalin

                                 nr PESEL: (…)

Uczestnik:             Anna Nowakowska

zam. Marcepanowa 345/17, 75-950 Koszalin

Wniosek dot. małoletniego Jana Nowakowskiego

zam. Marcepanowa 345/17, 75-950 Koszalin

Sposób uregulowania kontaktów

W petitum wniosku Wnioskodawca wskazuje sposób ustalenia przez sąd kontaktów z małoletnim.

Mogą one wyglądać następująco:

Wnoszę o uregulowanie kontaktów Wnioskodawcy z małoletnim synem stron – Janem Nowakowskim, ur. 13 stycznia 2010 r. w Koszalinie, w ten sposób, że będą one odbywały się poza miejscem zamieszkania dziecka i bez udziału osób trzecich:

W pierwszy i trzeci weekend każdego miesiąca od godziny 18:00 w piątek do godziny 18:00 w niedzielę, w tym Wnioskodawca zabierze syna z miejsca zamieszkania Uczestniczki i odwiezie dziecko do miejsca zamieszkania Uczestniczki;
W każdą środę od godziny 17:00 do godziny 20:00 w tym Wnioskodawca zabierze syna z miejsca zamieszkania Uczestniczki i odwiezie dziecko do miejsca zamieszkania Uczestniczki w terminach wyżej wskazanych;

lub

W każdą środę po skończonych zajęciach szkolnych dziecka do godziny 20:00, w tym Wnioskodawca odbierze syna z miejsca zajęć szkolnych/dodatkowych i odwiezie dziecko do miejsca zamieszkania Uczestniczki o godzinie wyznaczonej;
Każdego roku w pierwszy dzień Świąt Bożego Narodzenia, tj. 26 grudnia od godziny 10:00 do godziny 20:00, w tym Wnioskodawca zabierze syna z miejsca zamieszkania Uczestniczki i odwiezie dziecko do miejsca zamieszkania Uczestniczki w terminach wyżej wskazanych;
W każdym roku w ferie zimowe – poczynając od poniedziałku rozpoczynającego pierwszy tydzień ferii od godziny 9:00 do godziny 18:00 w niedzielę kończącą pierwszy tydzień ferii zimowych, w tym Wnioskodawca zabierze syna z miejsca zamieszkania Uczestniczki i odwiezie dziecko do miejsca zamieszkania Uczestniczki w terminach wyżej wskazanych;
W latach parzystych w miesiącu lipcu, rozpoczynając od godziny 9:00 pierwszego dnia miesiąca do godziny 18:00 ostatniego dnia miesiąca, w tym Wnioskodawca zabierze syna z miejsca zamieszkania Uczestniczki i odwiezie dziecko do miejsca zamieszkania Uczestniczki w terminach wyżej wskazanych;
W latach nieparzystych w miesiącu sierpniu rozpoczynając od godziny 9:00 pierwszego dnia miesiąca do godziny 18:00 ostatniego dnia miesiąca w tym Wnioskodawca zabierze syna z miejsca zamieszkania Uczestniczki i odwiezie dziecko do miejsca zamieszkania Uczestniczki w terminach wyżej wskazanych.

Jak wskazałam na początku wpisu, sposób wykonywania kontaktów musi odpowiadać wiekowi i rozwojowi dziecka, mając na uwadze również rodzaj pracy oraz sytuacji życiowej Wnioskodawcy i Uczestnika postępowania. Sposób kontaktów nie może narażać dobra dziecka i negatywnie wpływać na jego obowiązki szkolne lub stwarzać problemy w uczestniczeniu w zajęciach dodatkowych.

Strony postępowania mogą porozumieć się w zakresie rozdzielenia obowiązków przywożenia i odwożenia dziecka z miejsca zamieszkania jednego z rodziców do miejsca zamieszkania drugiego z nich.

Uczestnik postępowania po otrzymaniu wniosku może przedstawić własną propozycję sposobu uregulowania kontaktów – odmiennego aniżeli przedstawionego przez Wnioskodawcę.

Wniosek o zabezpieczenie

W celu zapewnienia tymczasowej ochrony utrzymywania kontaktów z dzieckiem, warto złożyć w piśmie wniosek o udzielenie zabezpieczenia poprzez uregulowanie kontaktów z małoletnim dzieckiem na czas postępowania. Możemy sformułować wniosek następująco:

Wnoszę o udzielenie zabezpieczenia wniosku poprzez uregulowanie kontaktów Wnioskodawcy z małoletnim synem stron – Janem Nowakowskim, ur. 13 stycznia 2010 r. w Koszalinie, w ten sposób, że będą one odbywały się poza miejscem zamieszkania dziecka i bez udziału osób trzecich:

W pierwszy i trzeci weekend każdego miesiąca od godziny 18:00 w piątek do godziny 18:00 w niedzielę, w tym Wnioskodawca zabierze syna z miejsca zamieszkania Uczestniczki i odwiezie dziecko do miejsca zamieszkania Uczestniczki;
W każdą środę od godziny 17:00 do godziny 20:00 w tym Wnioskodawca zabierze syna z miejsca zamieszkania Uczestniczki i odwiezie dziecko do miejsca zamieszkania Uczestniczki w terminach wyżej wskazanych;

(…)

Dowody

We wniosku możemy wnosić dopuszczenie przez sąd dowodu z przesłuchanie świadków:

Wnoszę o dopuszczenie dowodu z przesłuchania świadka Janiny Nowakowskiej zam. (..)

na okoliczność: więzi łączących Wnioskodawcę z małoletnim synem, rękojmi prawidłowej opieki Wnioskodawcy nad małoletnim synem, warunków bytowych i sytuacji życiowej Wnioskodawcy pozwalających na sprawowanie opieki w miejscu jego zamieszkania nad małoletnim dzieckiem, utrudniania przez Uczestniczkę kontaktów Wnioskodawcy z ich małoletnim synem;

oraz dopuszczenie dowodu z przesłuchania Wnioskodawcy i Uczestnika. Zakreślenie jednak w piśmie takiego dowodu nie jest potrzebne, gdyż sąd z urzędu wysłuchuje strony postępowania.

Do wniosku dołączamy dokumenty:

akt urodzenia dziecka;
w przypadku rozwiedzionych małżonków załączamy wyrok rozwodowy;
przy wniosku o zmianę kontaktów (gdy sąd uprzednio już orzekał o sposobie ustalenia kontaktów) należy załączyć prawomocne postanowienie, na podstawie którego zostały ustalone kontakty z dzieckiem;
w przypadku utrudniania lub uniemożliwienia kontaktów z dzieckiem Wnioskodawca może przedłożyć dowody na powyższą okoliczność (korespondencję, wiadomości telefoniczne lub elektroniczne)
można również załączyć np. umowę o pracę lub zaświadczenie z zakładu pracy wykazujące system pracy w celu wskazania, iż obowiązki zawodowe nie kolidują z wykonywaniem kontaktów w sposób zaproponowany przez Wnioskodawcę;
inne dokumenty, które mają na celu wykazanie naszych twierdzeń podnoszonych we wniosku.

Inne wnioski

Wnioskodawca może w piśmie zawrzeć wniosek o rozstrzygnięcie przez sąd w zakresie kosztów postępowania poprzez:

zasądzenie od strony przeciwnej (uczestnika) na rzecz Wnioskodawcy kosztów postępowania;
orzeczenie o wzajemnym zniesieniu się kosztów postępowania (żadna ze stron nie zwraca kosztów postępowania drugiej i ponoszą we własnym zakresie koszty wywołane swoim udziałem w sprawie ).

Wnioskodawca w przypadku zarzutów strony przeciwnej w zakresie istnienia nieodpowiednich warunków bytowych w jego miejscu zamieszkania, może wnioskować o zlecenie przez sąd kuratorowi przeprowadzenia wywiadu środowiskowego w miejscu gdzie ma przebywać dziecko podczas realizacji kontaktów w celu zaprzeczenia twierdzeniom podniesionym przez Uczestnika.

Wnioskodawca, któremu uniemożliwiono widywania się z dzieckiem w przypadku uzasadnionej obawy o warunki w jakich mieszka dziecko może wnioskować także o sporządzenie przez kuratora opinii dotyczącej opieki i miejsca zamieszkania dziecka.

Uzasadnienie

W uzasadnieniu wniosku wskazujemy jak wygląda aktualna sytuacja życiowa rodziców/opiekunów, jak dotychczas wyglądały kontakty z dzieckiem i dlaczego zaistniała potrzeba złożenia wniosku (np. notoryczne utrudnianie kontaktów z dzieckiem przez drugiego rodzica). Ciąży na nas obowiązek również wykazania, że zaproponowany we wniosku sposób kontaktu z dzieckiem nie narusza jego dobro, w szczególności jest odpowiedni dla jego wieku, stopnia dojrzałości i rozwoju, nie wpłynie negatywnie na jego obowiązki szkolne lub zajęcia dodatkowe.

Ugoda

Strony postępowania mogą wspólnie ustalić na posiedzeniu sądowym sposób kontaktów z dzieckiem i zawrzeć ugodę sądową regulującą spotkania rodzica/opiekuna z małoletnim.

Uwaga! W ugodzie można wskazać, iż sposób uregulowania kontaktów został ustalony na określony czas, np. okres jednego roku. W tym czasie strony postępowania mogą sprawdzić czy ustalone kontakty są odpowiednie dla dziecka. Po wskazanym w ugodzie czasie w przypadku gdy strony nie porozumieją się co do sposobu wykonywania dalszych kontaktów, Wnioskodawca może ponownie złożyć wniosek do sądu, uwzględniający np. szerszy zakres kontaktów z uwagi na większą dojrzałość dziecka.

Nie zawsze wniosek jest składany przez osobę, która nie sprawuje stałej pieczy nad dzieckiem. Z wnioskiem może wystąpić również rodzic, przy którym ustalono miejsce pobytu dziecka a wniosek ma uregulować kontakty z rodzicem, który wykonuje kontakty bez poszanowania uprzednich ustaleń stron lub w sposób naruszający dobro dziecka.

W przypadku gdy mają to być pierwsze kontakty rodzica z dzieckiem można wnioskować aby kontakty odbywały się wyłącznie w obecności drugiego rodzica, który sprawuje stałą pieczę nad dzieckiem.

W przypadku uzasadnionej obawy o dobro dziecka można zawnioskować aby kontakty odbywały się w obecności kuratora sądowego lub innej osoby wskazanej przez sąd.

Wniosek może obejmować również ustalenie kontaktów tylko w miejscu zamieszkania małoletniego dziecka.

Podsumowanie

Mając na uwadze powyższe, można wskazać, iż rodzaje sposobów ustalenia kontaktów z dzieckiem są różne ale zawsze muszą uwzględniać sytuację życiową zarówno dziecka jak i jego opiekunów/rodziców. W przypadku silnego konfliktu stron lub skomplikowanej sytuacji rodzinnej dziecka warto przed złożeniem wniosku lub w toku już toczącego się postępowania w sprawie ustalenia kontaktów z dzieckiem uzyskać pomoc procesjonalnego pełnomocnika.