Zgodnie z informacją podawaną przez Główny Urząd Statystyczny, co roku w Polsce ponad 50 000 par decyduje się na rozwód, choć będąc bliżej prawdy to jeden z małżonków podejmuje decyzję o złożeniu pozwu rozwodowego i rozwiązaniu przez sąd związku małżeńskiego.W artykule pokrótce odpowiem na najważniejsze pytania dotyczące konstrukcji pozwu rozwodowego oraz formalnych warunków jakie musi spełniać pismo inicjujące postępowanie rozwodowe.
Rozwód – kiedy możemy żądać jego orzeczenia?
Na wstępie kilka słów o przesłankach, bez których spełnienia sąd nie może orzec rozwodu małżonków:, tj.
- trwały rozkład pożycia małżeńskiego;
- zupełny rozkład pożycia małżeńskiego;
Zupełny i trwały rozkład pożycia małżeńskiego dotyczy sfery duchowej, fizycznej i gospodarczej wiążącej małżonków a ich zanik sprowadza się do prowadzenia osobnych gospodarstw domowych, rozporządzania indywidualnie przez małżonków swoimi finansami, zaprzestania pożycia fizycznego oraz deklaracji małżonków o zaniku uczuć w stosunku do partnera. Zupełny i trwały zanik pożycia oznacza co do zasady zanik wszystkich tych więzi łącznie. Dopuszcza się jednak możliwość uznania zupełnego rozkładu pożycia, także w sytuacji niepełnego zaniku określonej więzi, np. gdy małżonkowie mimo toczącej się sprawy rozwodowej, czy też po ustaniu związku mieszkają wspólnie w jednym lokalu z konieczności ekonomicznej. Wówczas możliwe jest skompensowanie nikłej więzi gospodarczej przez mającą większe znaczenie dla oceny zupełności rozkładu – intensywność rozpadu wspólnoty uczuciowej i całkowity zanik współżycia fizycznego (m.in. wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 28 września 2017 r., sygn. akt: I ACa 291/17). Opierając się na doświadczeniu zawodowym Radcy prawnego sąd przyjmie trwałość rozkładu w każdym przypadku gdy uzna w świetle konkretnych okoliczności sprawy, iż powrót małżonków do wspólnego pożycia nie nastąpi.
Rozwód – w jakich przypadkach sąd odmówi jego orzeczenia małżonkom?
Jest to sytuacja rzadka, jednak małżonek składający pozew o rozwód powinien mieć świadomość, iż sąd pomimo zaistnienia trwałego i zupełnego rozkładu pożycia małżeńskiego może odmówić orzeczenia rozwodu w dwóch przypadkach:
- jeżeli wskutek rozwodu miałoby ucierpieć dobro wspólnych małoletnich dzieci małżonków;
- jeżeli z innych względów orzeczenie rozwodu byłoby sprzeczne z zasadami współżycia społecznego;
Przepisy kodeksu rodzinnego i opiekuńczego nie zawierają wprost katalogu przesłanek negatywnych, które dają podstawę odmowy orzeczenia przez sąd rozwodu małżonków. Sąd na podstawie szczegółowo ustalonych okoliczności dokonuje w toku postępowania oceny jaki wpływ na sytuację małżonków i wspólnych dzieci małżonków wywrzeć może rozwiązanie małżeństwa. Opierając się na wybranym orzecznictwie wskażę tylko, że pierwsza przesłanka negatywna może dotyczyć np. istotnego pogorszenia się warunków życia i wychowywania się małoletnich dzieci wskutek orzeczenia rozwodu małżonków. Druga zaś dotyczy np. sytuacji, gdy jedno z małżonków jest nieuleczalnie chore, wymaga pomocy i rozwód dla niego stanowi rażącą krzywdę.
Do jakiego sądu składamy pozew o rozwód?
Sądem właściwym do którego należy złożyć pozew o rozwód, będzie zawsze Sąd Okręgowy (art. 17 kodeksu postępowania cywilnego), w którego okręgu małżonkowie mieli ostatnie miejsce zamieszkania, jeżeli choć jedno z nich w okręgu tym jeszcze ma miejsce zamieszkania lub zwykłego pobytu.
W przypadku braku takiej podstawy, właściwy jest sąd miejsca zamieszkania strony pozwanej, a jeżeli i tej podstawy nie ma – sąd miejsca zamieszkania powoda (art. 41 kodeksu postępowania cywilnego).
Pozew wraz z odpisem pozwu dla strony przeciwnej (i dodatkowym kompletem dokumentów załączonych do pozwu) możemy wysłać do sądu listem poleconym lub bezpośrednio złożyć na biurze podawczym właściwego sądu.
Ile „kosztuje” pozew o rozwód?
Pozew o rozwód jest pismem inicjującym postępowanie sądowe i wymaga od powoda dokonania opłaty stałej w w kwocie 600 zł (art. 26 ust. 1 pkt 1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych). Opłatę można dokonać na rachunek bankowy sądu okręgowego wskazany na stronie internetowej sądu (zakładka konta bankowe na stronie każdego sądu) z wskazaniem w tytule przelewu imion i nazwisk małżonków oraz adnotacji, że opłata dot. pozwu o rozwód. Opłatę można również uiścić poprzez zakupienie w kasie sądu i naklejenie na pozew znaków opłaty sądowej o wartości 600 zł.
W przypadku trudnej sytuacji majątkowej małżonka Radca prawny może za pomocą formularza urzędowego wnosić o zwolnienie go przez sąd od ponoszenia opłaty w całości lub części.
Pozew o rozwód – o co wnosimy?
W pozwie o rozwód wskazujemy nasze żądania:
- wnosimy o rozwiązanie związku małżeńskiego bez orzeczenia o winie albo z orzeczeniem winy obojga małżonków za rozkład pożycia małżeńskiego albo orzeczenie winy za rozkład pożycia małżeńskiego wyłącznie małżonka przez nas pozwanego;
- w przypadku posiadania małoletniego dziecka wnosimy o rozstrzygnięcie przez sąd o władzy rodzicielskiej, ustalenia miejsca pobytu dziecka przy rodzicu oraz sposobie wykonywania kontaktów z dzieckiem;
W przypadku porozumienia małżonków co do wykonywania kontaktów rodzica z dzieckiem można w pozwie wskazać aby sąd nie rozstrzygał w tym zakresie.
- o zasądzenie na rzecz dziecka miesięcznych alimentów z wskazaniem ich wysokości;
Dodatkowo możemy zawrzeć wniosek o:
- o przyznaniu od małżonka alimentów na rzecz drugiego małżonka;
- w przypadku zajmowania wspólnego mieszkania przez małżonków o rozstrzygnięcie w zakresie sposobu korzystania tej nieruchomości przez czas wspólnego w nim zamieszkiwania;
- na wniosek małżonka sąd może w wyroku rozwodowym dokonać podziału majątku wspólnego małżonków, jeżeli nie spowoduje to nadmiernej zwłoki w postępowaniu (np. majątek stron nie jest znaczny, wartość przedmiotów majątkowych nie jest sporna lub strony porozumiały się w jaki sposób dokonać podziału majątku).
Pozew o rozwód – jakie dokumenty załączamy?
Odpis skróconego aktu małżeństwa, w przypadku małoletnich dzieci odpisy skrócone aktu ich urodzenia. Jeżeli była zawarta między małżonkami umowa o rozdzielności majątkowej, warto dołączyć również taki dokument. Dokumenty potwierdzające winę małżonka w rozkładzie małżeństwa a przy żądaniu alimentów dokumenty świadczące o sytuacji materialnej strony powodowej (umowa o pracę, PIT za za zeszły rok, zaświadczenie o zarobkach, rachunki i dokumenty wykazujące koszty życia, zobowiązania finansowe i stałe opłaty jakie ciążą na małżonku, koszty utrzymania małoletniego dziecka). W przypadku wspólnej nieruchomości akt notarialny lub inny dokument poświadczający nabycie tej nieruchomości. Wraz z żądaniem podziału majątku dokumenty wykazujące w miarę możliwości własność i wartość wspólnych ruchomości oraz nieruchomości małżonków.
Oczywiście jest to tylko przykładowe wyliczenie.
Pozew rozwodowy – czy możemy modyfikować zawarte w nim wnioski?
Na powyższe pytanie odpowiedź jest twierdząca. Dotyczy to zmiany wniosku w przedmiocie orzeczenia przez sąd winy małżonka w rozkładzie pożycia małżeńskiego, jak i w zakresie kontaktów z dzieckiem, władzy rodzicielskiej, wysokości alimentów czy sposobu korzystania z mieszkania.
Należy jednak zawsze rozważyć czy zmiana wniosków na danym etapie postępowania jest dla nas korzystna, ponadto zawsze zmiana naszego stanowiska wymaga uzasadnienia.
W przypadku braku porozumienia małżonków w zakresie warunków na jakich ma zostać orzeczony rozwód, radzę skonsultować się z radcą prawnym, który pomoże nie tylko przygotować pozew o rozwód ale również odnaleźć się małżonkowi w trudnej sytuacji jaką jest postępowanie rozwodowe.
